Gistermiddag werd een ingelaste raadsvergadering gehouden waarin Deloitte toelichting gaf op het door hen uitgebrachte rapport over de bestuurskracht van Wijdemeren en de Regio.

Lang gewacht

Het was 5 oktober, maar het voelde een beetje als pakjesavond op 5 december, omdat er al twee jaar wordt gesproken over de toekomst van Wijdemeren, waarbij het woord “bestuurskrachtmeting” (BKM) iedereen die er toe doet in de mond bestorven lag. Het college en de coalitiepartijen hielden het kruit droog met een beroep op begrip dat de BKM antwoord zou moeten geven op de vraag fusie, samenwerking of niets. De oppositiepartijen en het burgerinitiatief Wijdemeren2020 wilden niet wachten op de uitkomst van de BKM, omdat zij er van overtuigd waren dat de kaarten in de Haarlems en Loosdrechtse achterkamertjes al lang geschud waren, als zij niet in actie kwamen met enquêtes en handtekeningenacties.

De heer Pot.

De heer Louter.

Van bureau Deloitte kwamen de heren Louter en Pot hun opwachting maken. Gedeputeerde Staten van Noord-Holland werden vertegenwoordigd door gedeputeerde Jack van der Hoek (D66) die bestuur in zijn portefeuille heeft.

Gedeputeerde Jack v. d. Hoek en abtelijke ondersteuning (rechts).
Op de achtergrond v.l.n.r. de wethouders
Theo Reijn, Betske van Henten, Peter Smit en Sandra van Rijkom

Anderhalf uur precies!

Burgemeester Martijn Smit opende de vergadering met de mededeling dat de heren van Deloitte en de gedeputeerde niet op verzoek van Wijdemeerse raadsleden waren gekomen, zoals o.a. in de WWK stond, maar dat zij op eigen initiatief naar de Rading wilden komen om toelichting te geven op de onvoldoende die Wijdemeren qua bestuurskracht van ze kreeg. Omdat er slechts 1,5 uur was gepland drong burgemeester Smit erop aan om kort en bondig te zijn opdat alle fracties hun zegje konden doen.
De heer Pot ging in op de problemen die hij in Wijdemeren aantrof, waarna de heer Louter een toelichting gaf op de zo mogelijk nog grotere problemen die het bestuursmodel van de regio veroorzaakt.

Pot over Wijdemeren

De belangrijkste tekortkoming van Wijdemeren, die enkele keren genoemd werd, was het tekort aan ambtenaren omdat er in de vorige periode teveel gesneden is in het ambtenarenapparaat. Daardoor ontstaat overbelasting en worden taken niet opgepakt, dan wel uitgesteld. Ook is Wijdemeren daardoor niet in staat om in het bestuur van de regio proactief en goed  mee te komen. Wat het probleem verergert is dat de hoge lokale lasten voor een flink deel veroorzaakt worden door het bestuursapparaat van Wijdemeren. Hoge lasten waarvoor de burger, vergeleken met andere gemeenten betere dienstverlening moet kunnen verwachten. De heer Pot noemde de organisatie naar binnen gekeerd, terwijl gaten worden gedicht en en geen mogelijkheid is om nieuwe dingen op te pakken.

Wijdemeren zal niet omvallen, maar er is wel actie nodig volgens Deloitte.  Oplossingen die de revue passeerden waren:

• Minder ambities van de gemeente, maar gezien de hoge lokale lasten is dit niet te verdedigen naar de burger toe.
• Opschalen, ofwel samenwerken of herindelen.

Hij stelde zijn gehoor gerust. Wijdemeren heeft geen financieel probleem. Het houdt niet ruim over, maar het is voldoende.

Louter over de Regio

De heer Louter vergeleek de Regio met een team en de bijbehorende gemeente met de spelers in dat team. Zijn conclusie was dat de spelers goed zijn, maar dat het team (de regio) keer op keer niet de wedstrijd wint, of het nu over economie, infrastructuur, wonen of ruimtelijke ordening gaat, steeds weer zit het bestuurlijke systeem goede oplossingen in de weg.
Zijn aanbeveling is om te komen tot maximaal drie of minder (1 mag ook) gemeenten in de regio om zo het bestuurlijk systeem te veranderen. Hij schetste een aanloop naar die situatie met ARHI procedures etc.  Die aanpassing zou op 1 januari 2023 zijn beslag moeten krijgen. Het lokale probleem in Wijdemeren moet sneller opgelost worden. “Staar u niet blind op uw lokale probleem, maar kijk ook naar 1-1-2023.”: was zijn afsluitende advies aan de raad. Wat wel duidelijk werd was dat Wijdemeren nog gemeenteraadsverkiezingen zal houden in maart 2018, iets wat de oppositie groot genoegen moet doen, want tot nu toe streden DLP, DB en D66 daarvoor. De Wijdemeerse kiezer zal zijn zegje kunnen doen op basis van datgene wat de partijen in hun programma’s gaan zetten.

Het liberale smaldeel.

De raad aan zet

Jan Verbruggen  (CDA) opende de vragen en opmerkingen vanuit de raad met een verrassende opening. “Het CDA wil het liefst zelfstandig blijven.” (Tot nu toe sprak hij dat als zijn privémening uit, maar was de partijlijn dat er gefuseerd moest worden met Hilversum.)   Hij vroeg aan Deloitte: “ Wat moeten we doen voor de verkiezingen van 2018? Moeten we meer inhuren voor de korte termijn?”  Verrassend dat de grootste raadsfractie die vraag stelde, omdat aangenomen mag worden dat de constateringen van Deloitte niet uit de hemel komen vallen, maar min of meer bekend zijn bij het CDA. Gert Zagt (DLP) stelde de vragen 10, 12, 15 en 16 en 28 uit zijn vragenlijst, waarbij hij in tijdnood kwam, waardoor burgemeester Smit hem tot twee keer toe verzocht om af te ronden.

Op de voorgrond Gert Zagt en Alette Zandbergen (DLP).
Achter hen de bode, Paulina Rak.

Stan Poels (PvdA/GL) morde over de vragen van DLP. Hij had ze gelezen in de WWK, maar had gewild dat DLP de vragen naar de andere raadsleden gestuurd had. Hij wilde graag weten wat de heren van Deloitte van de reactie van de regio vonden. Het antwoord van de heer Louter was kraakhelder, volgens hem gaf die reactie van de regio precies aan waar daar het bestuurlijke probleem zit. Poels vroeg of een ambtelijke fusie een oplossing voor Wijdemeren is.
Joost Boermans (D66) wilde weten of er invloed op het onderzoek en het rapport van buiten (provincie, Wijdemeren) is uitgeoefend. Het antwoord was ontkennend. Hij wees erop dat de ambities van iedere gemeente een politieke keuze zijn, die naar boven of naar beneden bijgesteld kan worden als dat moet. Hij bestreed de conclusie dat Wijdemeren steken laat vallen op het gebied van woonvisie en infrastructuur. Hij was wel geschrokken van de hoge bestuurskosten van Wijdemeren in vergelijking met andere gemeenten. Het voorbeeld van beheer van de Loosdrechtse Plassen dat in het rapport van Deloitte werd aangehaald, werd ook door hem van de hand gewezen.
Sieta Vermeulen (VVD) vroeg of het verminderen van de ambities de oplossing is. De heet Pot gaf al eerder aan dat dat vanwege de hoge lokale lasten niet te verkopen is. René Voigt (DB) verklaarde dat iedere gemeente de ambities in balans moet brengen met de ambtelijke capaciteit, dat is in Wijdemeren niet anders. De voorbeelden van evenementenvergunningen afgeven op dezelfde dag als het evenement en het tekortschietend beheer van de Plassen herkende hij niet.

Burgemeester Martijn Smit.

Tweede termijn

 In tweede termijn vroeg Jan Verbruggen (CDA) of de provincie kan ingrijpen. Gedeputeerde Jack van der Hoek antwoordde dat de provincie in principe niet ingrijpt, tenzij er keuzen gemaakt worden die het gewenste einddoel in 2023 onmogelijk maken. Ook als gemeenten niet aangeven hoe ze de problemen gaan oplossen, dan zal de provincie ingrijpen ten behoeve van de burger. René Voigt (DB) was teleurgesteld. Hij vond dat alle antwoorden zo algemeen waren dat de raad er niets mee kan. Joost Boermans (D66) wilde weten welke risico’s opschaling naar één gemeente Gooistad opleveren. De heer Louter legde uit dat zo’n grote herindeling nog nooit in Nederland had plaatsgevonden, in één klap naar de vijfde gemeente van het land. De grootste tot nu toe was Zaanstad naar ruim 100.000. Gert Zagt  (DLP) wilde weten wat er moet gebeuren om met de regio wel een winnend team te vormen. Het antwoord van de heer Louter was van een buitengewone eenvoud:  “de wedstrijd winnen = het met elkaar eens worden”. Gedeputeerde Van der Hoek wees erop dat afschalen van de regionale taken onmogelijk is. Ook vroeg hij aandacht voor een eigen rol van kleine kernen in de nieuw te vormen gemeente(n).

De bijeenkomst liet een paar verrassende dingen zien.

• Het CDA wil liever zelfstandig blijven en bevindt zich daarmee, opmerkelijk genoeg,  in het kamp van de oppositie.
• De raadsverkiezingen van maart 2018 zullen gewoon doorgaan.
• De lokale lasten in Wijdemeren zijn te hoog in verhouding tot de geleverde service.
• De kosten van het bestuur van Wijdemeren liggen hoger dan bij vergelijkbare gemeenten.
• Kort na de verkiezingen in 2018 moet er harde duidelijkheid komen over de definitieve richting die Wijdemeren kiest voor het samenwerken en/of fuseren met andere gemeenten.
• Op 1 januari 2023 zullen er drie, twee of één gemeenten over zijn in de regio Gooi en Vechtstreek.
• De provincie houdt de vinger aan de pols of de gemaakte keuzen wel passen in het middellange perspectief om te komen tot de gewenste herindelingen.

Urgentie

Omdat er nogal wat omstreden voorbeelden in het rapport genoemd worden doet dat afbreuk aan de kwaliteit. Bijvoorbeeld de evenementenvergunningen en het beheer van de Plassen zijn voorbeelden van missers in het rapport. Ook kwamen er wel flink wat open deuren langs. Deloitte zorgde er voor dat het primaat bij de politiek bleef en deed terecht geen uitspraken waarmee men op de stoel van de politiek ging zitten. Dat gaf de adviezen ook wel behoorlijk wat vrijblijvends, al kwam de sfeer van urgentie er wel uit.

1 november kleur bekennen

De bal ligt nu bij de raad. Op 1 november verwacht de provincie een antwoord op de vraag wat Wijdemeren nu gaat doen aan de problemen en welke oplossingsrichting de voorkeur heeft.

Dossier Bestuur Gooi en Vechtstreek