Eergisteren vond de langverwachte raad over de toekomst van Wijdemeren plaats. De verwarring was compleet. Het was volstrekt onduidelijk wat er besloten zou worden.

Een coalitie met averij, een restcollege zonder wethouder Peter Smit en volstrekte onduidelijkheid over wat de avond zou brengen. Iedereen in de raadszaal zat daar met onduidelijkheid en onzekerheid. Ook met mededogen met wethouder Peter Smit (VVD), voor wie de crisis een persoonlijk drama is, waaraan hij zelf part noch deel heeft. Hij was blij met de functie, burgerde razendsnel in en werd overal gewaardeerd in zijn optreden en het aanpakken van dossiers. Burgemeester Martijn Smit en alle partijen spraken hun waardering uit voor de inmiddels ex-wethouder, die het slachtoffer werd van een breuk in de coalitie over een weliswaar belangrijk onderwerp, maar ook een onderwerp waarop hij zelf vrijwel geen invloed kon uitoefenen. De toekomst van Wijdemeren.

Het restcollege of rompcollege zonder Peter Smit.
V.l.n.r. de wethouders Betske van Henten, Theo Reijn en Sandra van Rijkom.
Naast haar Jan Visser, de gemeentesecretaris.

De verklaringen

Sieta Vermeulen Fractievoorzitter VVD Verschil van inzicht.

Jan Verbruggen (CDA) Fractievoorzitter CDA Wantrouwen

Jan Verbruggen (CDA) verklaarde dat er geen vertrouwen meer bestond tussen zijn partij en de PvdA/GL enerzijds en de VVD anderzijds. Voor die twee partijen reden om de samenwerking op te zeggen. Sieta Vermeulen (VVD) sprak niet van een vertrouwensbreuk, maar van de diepgaand verschil van inzicht tussen de VVD en de andere twee partijen over de toekomst van Wijdemeren en het tijdstip waarop stappen genomen zouden worden, waarbij de VVD zei te hechten aan democratische legitimatie (lees verkiezingen in 2018).

Stip

De afgelopen periode werd er veel gesproken over "de stip op de horizon", de fusie van alle gemeenten in de regio tot één gemeente. Een ver, vrijwel onbereikbaar ideaal, waarover sommigen de mond vol hadden en bij de gedachte waarvan zij, in hun bijdrage aan het debat, een gelukzalige uitdrukking in de ogen kregen. Er werd zoveel over gesproken dat de WWK redactie overwoog om het woord "stip"in te zenden als hèt woord van 2016. Dat hoefde eergisteren niet meer. De stip kwam nog nauwelijks langs.

De publieke tribune

Nieuwe Stip

Er was een andere stip aan het eind van de avond verschenen, die onmetelijk veel verder weg leek dan de horizon. Een gezamenlijk raadsbesluit over zelfstandigheid, fusie, samenwerking ambtelijk en/of -bestuurlijk. Over de toekomst van Wijdemeren en de toekomst van de regio moet een advies, een zienswijze, gegeven worden aan gedeputeerde staten van Noord-Holland. Een onderwerp waarover de coalitie van VVD, CDA en PvdA/GL in september 2014 een besluit nam dat de inwoners koud op het dak viel. Dat besluit luidde dat Wijdemeren op korte termijn moest fuseren met Hilversum.

De VVD fractie.
V.l.n.r. Martin Vuyk, Sieta Vermeulen en Robby Israel.

Waaier aan meningen

We besparen u alle details, maar Wijdemeren stond flink op de achterste benen. Petities, burgerinitiatieven, enquêtes, informatieavonden, debatavonden, handtekeningenacties gaven allemaal in meerdere of mindere mate een uitkomst die wees op volstrekte afwijzing van de voorgestelde fusie. De oppositie van D66, DLP en DB wilde niets weten van een fusie en al helemaal niet zonder dat daarover iets in verkiezingsprogramma's heeft gestaan en erover gestemd kan worden in 2018. De PvdA/GL stond compleet aan de andere kant van het spectrum. "Wijdemeren als gemeente maakt water en is aan het kapseizen." :was de boodschap van Stan Poels. Liever gisteren een fusie dan vandaag. Het CDA schoof in de afgelopen twee jaar langzaam van een volledige fusie met Hilversum in de richting van de tegenstanders van een fusie, maar wilde dan toch tenminste wel iets doen aan de (door Deloitte gesignaleerde) ambtelijke problemen van Wijdemeren door middel van een snelle ambtelijke fusie met Hilversum. De VVD wilde meer. Wel een fusie, maar niet alleen met Hilversum, niet alleen ambtelijk en niet voor de verkiezingen van 2018.

De raadszaal.
Links CDA en DLP. Rechts PvdA/GL, D66, VVD en DB.

Omdat de coalitie uiteengevallen was en omdat de standpunten zo volkomen uiteen lagen was op voorhand niet te voorspellen wat er donderdagavond uit het debat zou komen. Het college had in de commissie van 14 november haar concept zienswijze voorgelegd aan de raad. Daar kwam geen duidelijk advies uit, dus bleef die zienswijze onderwerp van het debat eergisteravond. Zo leek het.

DB: PIOFACH samenwerking

DB fractie. Eigen simpele zienswijze.

Jan Verbruggen (CDA) nam meteen afstand van de zienswijze van het college en pleitte voor een snelle ambtelijke fusie met Hilversum, die wel heel lang moest duren. Dus wel een eigen gemeenteraad, maar ambtelijke ondersteuning vanuit het grote gele stadhuis van Hilversum.
René Voigt (DB) verweet het college en de coalitie dat er niet geluisterd werd naar de bevolking, die een zelfstandig Wijdemeren wenst. Hij zag wel een draagvlak voor gedeeltelijke samenwerking op onderdelen en dan met name in de PIOFACH hoek. (PIOFACH afkorting [letterwoord] [afkorting] de afkorting voor 'Personeel, Informatievoorziening, Organisatie, Financiën, Administratieve organisatie, Communicatie en Huisvesting'). Hij diende daarover namens DB een korte simpele eigen zienswijze in. Dat bleek aan het eind van de avond een meesterzet.

Joost Boermans (D66)

Burgemeester Martijn Smit

Joost Boermans (D66) wees op de gang van zaken tot nu toe, het niet luisteren van de coalitie en op het feit dat zijn partij van meet af aan heeft gepleit voor het niet nemen van onomkeerbare besuiten voor de verkiezingen van maart 2018. Hij wachtte nog even met het indienen van het amendement van zijn partij.
Sieta Vermeulen (VVD) vond dat de urgentie om heel snel iets te doen nergens uit blijkt. En als er dan urgentie mocht bestaan, waarom is dat niet luid en duidelijk aan de raad medegedeeld, was haar vraag. Omdat de VVD vindt dat een ambtelijke fusie met Hilversum niet de oplossing is waar naar gezocht wordt, steunt de VVD de zienswijze van het college niet. Daarmee was de zienswijze van het college in de prullenbak beland. Zij pleitte wel voor een snelle vorming van een krachtige regio.

Stan Poels (GL/PvdA)

Gert Zagt De Lokale Partij

Stan Poels (PvdA/GL) wist vooraf, nog voor Deloitte de onvoldoendes uitdeelde, al dat het fout zit met Wijdemeren en de regio. "Dit is niets nieuws. Pieter Winsemius zei het, de Verkenners zeiden het en nu zegt Deloitte het." Hij pleitte sterk voor de vorming van dorpsraden in de kern na de fusie met Hiversum. "De stip op de horizon blijft Gooistad." Toch sloot hij af met de mededeling dat hij zag dat zijn standpunt geen steun kreeg. Hij was dan ook bereid om water in de wijn te doen om te zien hoe er toch een besluit zou kunnen komen.
Gert Zagt (DLP) sprak zijn waardering uit voor de moed van de VVD om niet mee te gaan met de wens van Hilversum om te komen tot één Gooistad.

College

Het rompcollege van CDA en PvdA/GL reageerde bij monde van wethouder Theo Reijn op de discussie. Of beter gezegd, reageerde niet. De wethouder herhaalde dat de raad maar moet beslissen wat er wel of niet in de zienswijze voor Haarlem komt te staan. "U bent de baas, u bent het hoogste bestuursorgaan." :sprak hij bescheiden.

Na een schorsing bleek in tweede termijn dat er veel overleg was geweest de afgelopen week. D66 sprak met alle partijen behalve PvdA/GL. Er was overeenstemming over een amendement met DLP, VVD en DB (samen een meerderheid). Later Haakte DB toch weer af, aldus Joost Boermans (D66). Hij diende het D66, DLP en VVD amendement in. Weer schorsing.

Het debat dreigde af en toe te ontsporen. Partijen die elkaar verwijten maakten over de crisis. Eindeloos vragen stellen over details. Burgemeester Martijn Smit moest de hele avond alle zeilen bij zetten om iedereen bij de hoofdlijnen te houden aan het eind van de avond een besluit te kunnen nemen. Hij deed dat met verve.

Ria Hennis (DB) waarschuwt Godewijn Alders...?

Vloeibaar

Omdat onder druk alles vloeibaar wordt, begonnen de standpunten van het CDA en de PvdA/GL te schuiven in de richting van het amendement van DorpsBelangen. Joost Boermans (D66) deed nog een poging om DorpsBelangen weer binnenbord te krijgen. "U was het toch oneens met het CDA?" Jan Verbruggen (CDA) verklaarde dat zelfs de grootste partij in de raad in dit geval zijn knopen moest tellen om een besluit mogelijk te maken. Ook Stan Poels (PvdA/GL) zei dat hij bereid was water in de wijn te doen. Beide partijen konden op dat moment kiezen tussen drie zienswijzen. Die van het college, die van DLP, D66 en VVD samen en het amendement van DB.

De keuze viel om een aantal redenen, waaronder ongetwijfeld ook rancune en politieke strategie, op het amendement van DB. Voor het CDA een enorme stap en voor de PvdA/GL en tournure van 180 graden. Het DB amendement voorziet in zelfstandigheid van Wijdemeren. Niks geen fusies, welke dan ook en samenwerking op gebieden waar dat kan. Het handhaven van de huidige status quo derhalve.

En zo werd de zienswijze van Dorpsbelangen aangenomen met elf stemmen (CDA, PvdA/GL en DB) voor en acht tegen (D66, DLP en VVD).

Twee honden en het been

Het was de afgelopen week en donderdagavond hogere politiek. In de coalitie vochten VVD en CDA-PvdA/GL (twee honden) met elkaar. Dat gevecht klapte donderdagmiddag. Donderdagavond sprong DB (de derde hond) in het gat met een eigen amendement, wetend dat CDA en PvdA-GL zonder DB met lege handen zouden staan en dus wel iets moesten. Het afbreken van overleg met D66, DLP en de VVD en het varen van een eigen koers bleek een meesterzet. Men weet nooit of er onder deze toenadering een afspraak ligt. Hoe dan ook het is zeer waarschijnlijk dat de rompcoalitie zo snel mogelijk weer een meerderheid wil hebben en daarom DB zal uitnodigen om aan te schuiven en een wethouder te leveren.

De VVD fractie op de rug gezien.

Hogere politiek en bluf

Had het anders kunnen lopen? Ja. Als bijvoorbeeld Stan Poels (PvdA/GL) had vastgehouden aan zijn waarneming dat Wijdemeren aan het zinken is en dat fusie met Hilversum daarom morgen moet gebeuren. Dan had hij als enige (2 zetels) voor het collegevoorstel kunnen stemmen (dat zijn mening vertolkte) en tegen de beide andere amendementen. Daarmee was een patstelling ontstaan, omdat geen amendement dan een meerderheid had gehad en had hij plotseling in "the drivers seat" gezeten. Wat dan de uitkomst was geworden is volstrekt onzeker. Dan was zijn fractie de bruid geworden waarmee de strijdende partijen de strijd hadden willen winnen.

Conclusie

Na twee jaar discussiëren en debatteren zijn we geen steek opgeschoten na de onverwachte oprisping van de coalitie in september 2014. Als Wijdemeren wil samenwerken op delen van de bedrijfsvoering met andere gemeenten, dan kan dat. Maar dat kon ook al.

De concurrentie: GooiTV.

Meestribbelaars

Er is een persoonlijk drama voor wethouder Peter Smit veroorzaakt door de crisis. Daar hadden de betrokken coalitiepartijen zich meer rekenschap van moeten geven. Ook al omdat de gang van zaken voor Haarlem ongetwijfeld bewijst dat er inderdaad, zelfs op het niveau van de raad, een zwakte in de bestuurskracht aanwezig is.
De vraag ligt nu ook op tafel of DB aanschuift en een wethouder gaat leveren. Wie weet Jaap van Waveren?

Zij deden een plas en alles blijft zoals het was. En dat is wat de meerderheid van Wijdemeren wil. Pieter Winsemius had het over "meestribbelaars" die het bestuur van de regio bevolken. Zij doen alsof ze meedenken en meewerken, maar intussen verzinnen zij listen om fusie en samenwerking te saboteren. De meestribbelaars hebben gewonnen.

En nu maar afwachten of Haarlem onder de indruk is van het krachtige bestuur van de gemeente Wijdemeren.

Dossier Bestuur Gooi en Vechtstreek