Uittreksel uit de conclusies van het Rappost over de Bestuurkrachtmeting

Het Resultaat telt

Bestuurskracht wordt in dit onderzoek beschouwd als vermogen van het bestuur om de gewenste resultaten te halen (“kunnen wat je wilt”). De beoordeling heeft plaats gevonden over de periode 2013/2014 tot heden. Gekeken is naar zelfbeeld, omgevingsbeeld en professioneel beeld ten aanzien van de bereikte resultaten en de aanwezige randvoorwaarden om resultaten te (blijven) halen en naar de succes-en faalfactoren daarbij. De bestuurskracht kent een lokale en regionale component. Beide componenten zijn aan elkaar verbonden. Onze uiteindelijke conclusies en het handelingsperspectief voor de regio richten zich dan hoofdzakelijk ook op het bestuurlijk systeem als geheel.

11.1 Conclusies lokale en regionale bestuurskracht Gooi en Vechtstreek

Op basis van de vijf onderzoeken naar lokale bestuurskracht trekken wij de conclusies dat:

Uit het omgevingsbeeld en het professioneel beeld blijkt dat de bestuurskracht van de gemeente Blaricum per saldo voldoende is. De gemeente bereikt als beheergemeente resultaat en de inwoners zijn tevreden. De woonlasten zijn echter hoog, evenals de bestuurskosten. Deze constateringen zijn opvallend gezien het feit dat dat de gemeente zich profileert als beheergemeente. De gemeente moet de zeggenschap over een belangrijk deel van de begroting delen met samenwerkingspartners. Daarbij moet worden aangetekend dat hieronder ook de BEL Combinatie valt. Ten opzichte van andere verbonden partijen is daar de invloed van de gemeente op het beleid relatief groot. De BEL Combinatie is kwetsbaar gebleken, wat ondanks de ingezette verbeteringen in de organisatie en de governance een blijvend aandachtspunt is. Het zelfbeeld van de gemeente is positief, waarbij de kwetsbaarheid van de ambtelijke organisatie en het ambtelijk construct wordt onderschreven.

Uit het professioneel beeld en het omgevingsbeeld blijkt dat de bestuurskracht van de gemeente Hilversum voldoende is. De gemeente Hilversum is ambitieus op diverse fronten: lokaal en (boven)regionaal. De gemeente is goed in staat om in ieder geval de lokale ambities gestalte te geven. De inwoners zijn tevreden over de dienstverlening van de gemeente. De woonlasten zijn van een gemiddeld niveau. Op regionaal niveau is de gemeente nog aan het zoeken naar de juiste positionering ten opzichte van de collega gemeenten. Aandachtspunt voor de gemeente is het in balans brengen van de ambities met het tempo waarin de ambtelijke organisatie deze kan uitvoeren.

Uit het professioneel beeld en het omgevingsbeeld van de gemeente Huizen blijkt dat de bestuurskracht van de gemeente voldoende is. De gemeente Huizen blijkt goed in staat de eigen opgaven te realiseren. Daarbij wordt vooral ingezet op die zaken die echt nodig zijn voor de gemeente en haar inwoners. Dit kenmerkt Huizen, er wordt zakelijk gehandeld. Dat geeft de gemeente een zekere stabiliteit, wat ook tot uiting komt in de gezonde financiële positie en de lage woonlasten.

Uit het omgevingsbeeld en het professioneel beeld blijkt dat de bestuurskracht van de gemeente Laren per saldo voldoende is. De gemeente bereikt resultaat, het voorzieningenniveau is hoog en de inwoners zijn bovengemiddeld tevreden. De woonlasten en bestuurskosten zijn echter hoog. De gemeente moet de zeggenschap over een belangrijk deel van de begroting delen met samenwerkingspartners. Daarbij moet worden aangetekend dat hieronder ook de BEL Combinatie valt. Ten opzichte van andere verbonden partijen is daar de invloed van van de gemeente op het beleid relatief groot. De BEL Combinatie is kwetsbaar gebleken, wat ondanks de ingezette verbeteringen in de organisatie en de governance een blijvend aandachtspunt is. Het zelfbeeld van de gemeente is positief, waarbij de kwetsbaarheid van de ambtelijke organisatie en het ambtelijk construct wordt onderschreven.

De bestuurskracht van de gemeente Wijdemeren is onvoldoende. Dit blijkt uit het zelfbeeld, omgevingsbeeld en professioneel beeld. De ambities zijn vanwege de beschikbare middelen beperkt en grote opgaven als het aanpakken van de Loosdrechtse Plassen komen niet tot stand. Tegelijkerttijd zijn de woonlasten binnen de gemeente hoog. De organisatorische randvoorwaarden zijn te beperkt aanwezig. Dit wordt vanuit het zelfbeeld en het omgevingsbeeld onderschreven.

Op basis van het onderzoek naar regionale bestuurskracht trekken wij de conclusies dat:

Uit zelfbeeld, omgevingsbeeld en het professioneel beeld blijkt dat het bestuurlijk systeem Gooi en Vechtstreek regionaal goede resultaten heeft geboekt in het opzetten van de uitvoeringspraktijk Sociaal Domein.

Uit zelfbeeld, omgevingsbeeld en professioneel beeld blijkt dat het bestuurlijk systeem Gooi en Vechtstreek regionaal geen tot beperkte resultaten heeft geboekt op andere terreinen dan Sociaal Domein. Diverse samenwerkingsdossiers zijn gestrand (HOV, aanbesteding, Shared Service Center). Op strategische dossiers in het Fysieke Domein (economie, bereikbaarheid, wonen, natuur&landschap) heeft wel plan-, visie- en agendavorming plaatsgevonden, maar is geen voortgang in de uitvoering geboekt en er zijn geen randvoorwaarden (intern of extern) geschapen om op korte termijn die voortgang wel te boeken.

Uit het onderzoek over de uitgevoerde resultaten is binnen het bestuurlijk systeem een dualiteit waarneembaar in de manier waarop tegen de behaalde en te behalen resultaten voor het gebied op strategische dossiers wordt aangekeken. Er is een “conserverend” perspectief en een “transformerend” perspectief binnen het systeem. Er is geen mechanisme binnen het systeem om deze perspectieven te overbruggen of om tot een compromis te komen. Hierdoor is er sprake van verlamming en inertie in het oppakken van de strategische dossiers.

Samenvattend zijn de volgende beperkingen in de werking van het bestuurlijk systeem Gooi en Vechtstreek te benoemen:

1. Binnen het systeem zijn er bij individuele gemeenten problemen op het gebied van bestuurskracht. Voor Wijdemeren op korte termijn de noodzaak tot opschaling van in ieder geval de ambtelijke organisatie en voor Laren en Blaricum de noodzaak tot een vinger aan de pols vanwege de kwetsbaarheid en kwaliteit van de ambtelijke ondersteuning, mede in relatie tot nieuwe taken die op de gemeenten afkomen en de bijdrage aan de regionale ontwikkeling;
2. Het bestuurlijk systeem is een complex, weinig transparant, druk en duur bestuurlijk systeem met beperkte resultaten op het niveau van de regio en bovenregionaal (met name fysiek domein).
3. Het bestuurlijk systeem heeft een fundamenteel onvermogen om de dualiteit tussen de “conserverende” en de “transformerende” visies op de toekomst van het gebied en op de aanpak van strategische thema’s te overbruggen.
4. Het bestuurlijk systeem heeft geen democratische legitimatie voor het doorvoeren van ingrijpende gebiedsveranderingen, zonder de instemming van iedere individuele gemeente.
5. Het bestuurlijk systeem heeft (mede hierdoor) een beperkt vermogen om zich te organiseren als sterke partner (of tegenspeler) van andere overheden en van maatschappelijke/economische partners op hoger schaalniveau.

Zonder overtuiging, regie en leiderschap zal de discussie over en het proces naar ieder van deze varianten juist beperking van bestuurskracht betekenen, door eindeloos gepalaver en “meestribbelen” van deelnemers en door verslechtering van onderlinge verhoudingen. Er zal dus veel bestuurskracht nodig zijn om de bestuurskracht van Gooi en Vechtstreek structureel te versterken. Zowel voor variant D. als voor B. en C.

• Variant B. = Versterking van de samenwerking
• Variant C. = Gedeeltelijke herindeling van de regio in drie grote gemeenten waaronder bijv. Gooise Meren, Hilversum/Wijdemeren/Weesp en Huizen/Laren/Blarisum
• Variant D. = Eén gemeente Gooistad