Cor Koster

Bestuurskrachtmeting De laatste twee jaar kom je steeds het woord ‘bestuurskrachtmeting’ tegen, vrijwel altijd als het gaat over een eventuele fusie met Hilversum. Een voorbeeld: “We verwachten dat de bestuurskrachtmeting overduidelijk zal laten zien dat Wijdemeren te klein is.” Dat zeiden CDA-raadsleden Eric Torsing en Dik van Enk, die vinden dat we moeten samengaan met Hilversum.

Bij een bestuurskrachtmeting doe je het volgende. (1) Je stelt een profielschets op, gebaseerd op bestaande documenten (de vele mooi uitgevoerde visiestukken van de gemeente, rapporten van de Rekenkamer, klanttevredenheidsonderzoeken e.d.). Iedereen weet dat allemaal al, maar het hoort er bij. (2) Je vraagt aan ‘interne en externe stakeholders’ (mensen die bij de zaak betrokken zijn, voornamelijk ambtenaren en politici, maar ook o.a. de ondernemersvereniging) of ze vinden dat Wijdemeren in staat is om alle gemeentelijke taken nu en in de naaste toekomst goed uit te voeren. Torsing en Van Enk horen als raadsleden en ondernemers typisch bij die stakeholders en zij zullen dus wat mogen zeggen. Hun opvatting kennen we al: Wijdemeren is niet groot genoeg om alle taken aan te kunnen. Ook het merendeel van de gemeenteraad en het voltallige college vinden dat. Ambtenaren vinden altijd al dat ze het veel te druk hebben, dus dat is ook duidelijk.

Vervolgens rapporteren de onderzoekers dat de bestuurskracht van Wijdemeren gezien zijn geringe omvang (23.000 inwoners) op sommige gebieden matig of zelfs onvoldoende is. Het advies zal dan zijn om een fusie aan te gaan met een andere gemeente. Hilversum, bijvoorbeeld.

Geen harde cijfers

Het opvallende aan alle bestuurskrachtmetingen die ik gelezen heb - en op internet zijn er veel van andere gemeenten beschikbaar - is dat de rapporteurs opschrijven wat de betrokkenen zelf vinden. Je komt in vrijwel alle rapporten alleen maar meningen tegen, geen harde cijfers. Als de belangrijkste stakeholders vinden dat het goed gaat, dan gaat het goed. Als ze vinden dat de gemeente te klein is, dan is-ie te klein. Kortom, een bestuurskrachtmeting resulteert in de conclusie die de opdrachtgevers wenselijk achten. Een gemiddelde bestuurskrachtmeting kost € 30.000,-. Daarvoor krijgen we dan straks een rapport waarin staat wat Torsing en Van Enk en de meesten van hun collega-raadsleden vinden: "het is overduidelijk dat Wijdemeren te klein is". Zelf denk ik dan: als het zo overduidelijk is, moeten we dan wel 30.000 euro uitgeven?

Zoeterwoude

Maar zijn we te klein? Ach wat... Neem nou Zoeterwoude, een gemeente van 8.000 inwoners die in 2008 een bestuurskrachtmeting liet uitvoeren. Het is een keurig rapport geworden. Men onderscheidt vier rollen van de gemeentelijke overheid: bestuur, dienstverlener, participant, organisatie. Die worden beoordeeld op drie niveaus: strategisch, tactisch en operationeel. Dat leidt tot een bij organisatieadviseurs geliefde tweedimensionale matrix (4 bij 3 cellen, waarvan er hier 2 leeg blijven). De conclusie: in 7 van de 10 velden wordt voldoende voldaan aan de criteria, in 3 velden is dat matig het geval. Kortom: Zoeterwoude doet het best wel goed qua bestuurskracht. Het is niet nodig om met een andere gemeente te fuseren. En dat… was precies wat Zoeterwoude wilde horen. Men voelde er namelijk absoluut niet voor om geannexeerd te worden door Boskoop of Alphen aan den Rijn.

Cor Koster
Nederhorst den Berg