Tachtig procent van de 408 burgemeesters in Nederland is tegen de eis van minister Plasterk dat gemeenten minimaal 100.000 inwoners hebben. Martijn Smit gaf een interview in de NRC.

De NRC hield een enquete onder de burgemeesters over de plannen van Plasterk om herindelingen en fusies te forceren. Hij eist dat binnen een paar jaar alleen nog gemeenten bestaan met 100.000 inwoners of meer. Om zijn wens kracht bij te zetten wil hij kleinere gemeenten korten op hun rijksuitkering, een vorm van chantage als het ware.

De NRC vroeg de burgemeesters wat ze van de voornemens en eisen van Plasterk vinden. Tachtig procent van de burgemeesters is tegen tot zeer tegen de 100.000 eis van de minister. Ook de provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht staan niet te springen om te fuseren, zoveel is inmiddels wel duidelijk.

Smit in de NRC

In de NRC van vandaag staat een mooie foto van burgemeester Martijn Smit voor de Spiegelplas naast een interview waarin hij ook forse kritiek levert op de plannen van de minister. Hij schetst daarin de spagaat waarin gemeenteraden zich geplaatst zien door Plasterk. Er komen veel en zware taken op de gemeente af op het gebied van zorg en ondersteuning, maar met veel minder geld. Kleine gemeenten kunnen die taken niet aan en willen daarom op dat vlak gaan samenwerken (bijv. Wijdemeren. Stichtse Vecht en Weesp). Tegelijkertijd hangt daar het zwaard van Damocles boven hun hoofd dat ze wellicht geforceerd moeten fuseren om aan die 100.000 eis te voldoen. En dat vraagt wellicht weer andere afwegingen.

Herindeling vreet energie

Eén ding is zeker na een herindeling is een gemeente nog tien jaar bezig met het gelijktrekken van regels, subsidies, het samenvoegen van archieven, administraties en het aantrekken en afstoten van personeel. Om daar zware gedecentraliseerd taken bij te krijgen is niet slim. Een geherindeelde gemeente is zeker vijf jaar alleen met zichzelf bezig. Na een herindeling is het alle hens aan dek om de boel draaiend te houden en de samenleving te voorzien van de zaken waartoe een gemeente wettelijk verplicht is. Alleen al de keuze van een nieuw gemeentehuis vreet energie. Dat weten wij in Wijdemeren in deze regio beter dan wie ook, want wij zijn de enige gemeente die recent is gefuseerd. Nog steeds speelt de harmonisatie van subsidies aan sportverenigingen en sportvelden tussen Loosdrecht, 's-Graveland en Nederhorst den Berg een rol in de debatten. In de laatste raad werd daar nog een besluit over genomen, elf jaar na de herindeling.

Om de 20 jaar?

Begin jaren negentig, twintig jaar geleden) deed staatssecretaris Van de Vondervoort (ook PvdA, ook een poging om z.g. centrumgemeenten uit te breiden tot minimaal 80.000 inwoners. Die poging mislukte jammerlijk. Het is te verwachten dat Plasterk (ook PvdA) de taaiheid van de materie ook sterk onderschat.