Gisteravond organiseerde het waterschap AGV, c.q. Waternet, in Nederhorst den Berg een avond over het peilbesluit voor de Horstermeer.

De zaal van het Spieghelhuys in Nederhorst den Berg was afgeladen vol. Veel medewerkers van Waternet, een lid van het dagelijks bestuur van het waterschap AGV ¹), twee wethouders, enkele lokale politici en bewoners van de Horstermeer vulden de zaal.

Margreet Kokshorn in gesprek met "President" Henk Stuyver.

Margreet Kokshorn van AGV leidde de avond. Zij legde uit dat er gesproken zou worden over een voorgenomen peilbesluit voor de Horstermeer en de Meeruiterdijkse polder (die polder ligt tussen de Horstermeer en de Vecht ten zuiden van Nederhorst). In een peilbesluit wordt vastgelegd hoe hoog het water in (delen van) een polder komt te staan. Door regenval of kwel kan dat peil tijdelijk iets afwijken, maar met bemaling wordt het peil teruggebracht naar het vastgelegde peil uit het peilbesluit.

Namens het dagelijks bestuur van AGV was Gerard Korrel aanwezig. Namens Waternet sprak Jaap Hofstra, de projectleider die de maatregelen treft om alle relevante gegevens, documenten en onderzoeken te bundelen teneinde op grond daarvan eind 2012 een conceptpeilbesluit voor inspraak vrij te geven, waarna medio 2013 het bestuur van AGV het peilbesluit vaststelt.

Om de tien jaar Peilbesluit

Formeel moet een peilbesluit iedere tien jaar opnieuw genomen worden, net als een bestemmingsplan ieder tien jaar herzien moet worden. Voor de Horstermeer is er wat dat betreft vijftig jaar achterstallig onderhoud. In 1960 werd het laatste peilbesluit genomen, waarna er in andere documenten tot en met 1994 wel over gesproken werd. Het peilbesluit werd echter nimmer formeel heroverwogen of vastgesteld.

Gerard Korrel, de bestuurder van AGV met de Horstermeer in zijn portefeuille opende de avond met de mededeling dat het lang stil was geweest, maar dat er nu een nieuw peilbesluit werd voorbereid. Dat nieuwe peilbesluit wordt een nulmeting, om vanuit die positie knelpunten aan te pakken (hij verwees naar de onrust die er geweest is) en daarna eventueel te komen tot een nieuw peilbesluit.

Conserverend

Jaap Hofstra, de projectleider, ging dieper op de materie in. Hij gaf aan dat het nieuwe peilbesluit conserverend zal zijn. Met andere woorden de huidige situatie zal niet, of bijna niet, veranderen. Voor enkele mensen in de zaal was dat het eerste moment waarop zij gingen schuiven op hun stoel. Hofstra gaf aan dat het gemaal van de Horstermeer weliswaar oud is, maar nog ruimschoots op zijn taak berekend is. Er staan twee pompen, die ieder onder normale omstandigheden in staat zijn de polder goed te bemalen. Wel is het zo dat de pompen niet, zoals moderne gemalen, kunnen worden ingeregeld, waardoor zij exact de kwel kunnen bemalen. "Een pomp staat aan of uit." Dat is volgens Waternet de verklaring voor de fluctuaties in het actuele waterpeil in de polder. Deze opmerking leidde tot een debat met Jan Zwagerman, de bedenker van het plan Weide-meren.

Indertijd schakelden de bewoners prof. Schultz in om de situatie te beoordelen. In eerste instantie wilde AGV niet met Schultz praten. Inmiddels is er echter een groep wetenschappers aangesteld om het project Horstermeer te begeleiden. Onder hen ook prof. Schultz.

Afwijkingen van Peilbesluit

Langer werd er stilgestaan bij die delen van de polder waar wordt afgeweken van het peilbesluit uit 1960 van -3,45 m onder NAP. In het zuiden van de polder zijn natuurgebieden die eigendom zijn van Natuurmonumenten. Daar zijn indertijd maatregelen genomen om het peil 15 cm te verhogen. Volgens Gerard Korrel van AGV is dat gebeurd met toestemming van AGV. Ook aan de kant van de aangrenzende Kortenhoefse polder zijn peilverhogingen in de Horstermeer toegestaan om schoon kwelwater uit de Horstermeer over te kunnen pompen naar de Kortenhoefse Plassen. Vorig jaar bleek dat de sloten in de gebieden met peilverhoging niet onderhouden waren en volgegroeid, waardoor het peil op sommige plaatsen niet 15 cm, maar 50 cm te hoog stond. Volgens Jaap Hofstra zijn die situaties inmiddels hersteld. Vanuit de zaal kwam er daarop flinke kritiek op het schouwen van de sloten door Waternet in de natuurgebieden.

Er werden vragen gesteld over de schade aan woningen door peilfluctuaties waarop geen afdoend antwoord kwam. Wel maakte Jaap Hofstra duidelijk dat in de voorbereiding van het peilbesluit niets is opgenomen over onderzoeken naar eventuele schade aan woningen.

Omdat Waternet had gesproken over een conserverend peilbesluit kwam de discussie ook op gang over de peilverhogingen die op dit moment zijn toegestaan door AGV. AGV/Waternet stelt zich op het standpunt dat die peilverhogingen legaal zijn en niet kunnen worden teruggedraaid vanwege Natura2000. De bewoners stelden de vraag waarom die, in hun ogen illegale, peilverhogingen indertijd zijn toegestaan en of dat toen geen aantasting van de natuur was. Die redenering volgend kan het peil in de hele polder weer teruggebracht worden naar -3,45 m, waarmee de oorspronkelijke situatie hersteld wordt. Op die "waarom" vraag, die enkele malen herhaald werd, kwam geen antwoord. Het gevolg was dat de bewoners zich meer en meer begonnen op te winden over de houding van AGV/Waternet. Het wantrouwen groeide voelbaar in de zaal.

Een bewoner stelde voor om het te nemen peilbesluit niet "conserverend" te noemen, maar "constaterend". Daarmee wilde hij aangeven dat er niet sprake was van een door alle partijen geaccepteerde nulmeting, maar van meetwaarden waarover partijen het eens zijn qua waarde, maar niet qua betekenis in het kader van het huidige peilbesluit.

Samenvattend, de bewoners, onder leiding van Jan Zwagerman en Henk Stuyver, vinden dat het peil in de hele polder gehandhaafd moet blijven op -3,45 m en dat alle afwijkingen illegaal zijn. AGV/Waternet gaat uit van de huidige situatie met de gebieden waarin, o.a. door Natuurmonumenten, het peil verhoogd is en wil die peilen gebruiken als uitgangspunt voor een nieuw peilbesluit.

En dan liep er door de hele avond heen ook nog een klein rood draadje dat af en toe heel voorzichtig werd aangestipt. Het eventuele voornemen om (delen van) de Horstermeer te bestemmen als waterberging om overstromingen in Ankeveen en Kortenhoef te voorkomen bij zeer overvloedige regenval.

¹) AGV en Waternet zijn in de dagelijkse praktijk niet altijd uit elkaar te houden. Zo zit het:

• Het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) is uitsluitend het bestuur van het waterschap.
• Alle uitvoerende taken voor het waterschap worden uitgevoerd door Waternet.
• Waternet is ook de uitvoerende dienst voor de Gemeente Amsterdam, die mede Waternet aanstuurt.

Dossier Horstermeer