ingezonden brief

Vive la République. Vive l'Horstermeer

Meer en meer mensen voelen zich de laatste jaren geroepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid. Het is geen nieuw fenomeen. Al ruim 150 jaar geleden schreef Thoreau, een Amerikaan, een essay dat het begrip voor het eerst een naam gaf: Civil Disobedience.

De wortels liggen echter veel verder terug, in de oudheid. Plato roerde het onderwerp al aan in zijn Crito dialoog als hij Socrates laat praten over het "sociaal contract", de afspraak tussen overheid en burgers dat de laatsten bepaalde vrijheden afstaan aan de eersten in ruil voor een beschermd bestaan.

We hebben nu een hoogst actueel voorbeeld. De Horstermeerders zijn, na jarenlange pogingen de overheid ervan te overtuigen dat er dingen fout liepen in de polder, in verzet gekomen. Eerst riep men de Republiek Horstermeer uit en scheidde men zich af van Nederland. Nu zet men groot materieel in. "Ludiek is over. Harde actie!" kopte de Wijdemeerse Webkrant. Met een dragline trok men een dam van AGV (met een gewicht van enkele tonnen) uit de sloot en zette die op de kant.

Het AGV is het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, het bevoegd gezag voor het oppervlaktewater in de gemeente. Volgens de Horstermeerders één van de de belangrijkste boosdoeners.

Wetsovertreding

Dit is duidelijk burgerlijke ongehoorzaamheid, een wetsovertreding. Je mag niet zo maar een dam verwijderen die "het bevoegd gezag" ooit heeft aangelegd. Wanneer mag zoiets dan wèl? Als men voldoet aan strikte voorwaarden. Die zijn o.a. geformuleerd door Kees Schuyt, nu oud-hoogleraar sociologie Universiteit van Amsterdam. Twee jaar geleden benoemde hij die regels als volgt:

de wetsovertreding komt voort uit het geweten, is weloverwogen, men heeft eerst andere wettelijke middelen gebruikt, de handeling geschiedt openlijk, er moet een symbolische samenhang bestaan tussen daad en de te overtreden wet, men werkt vrijwillig mee aan arrestatie en vervolging, men aanvaardt het risico van straf, de rechten van anderen worden zoveel mogelijk geëerbiedigd. En vooral: de actie is geweldloos.

Voorzover ik kan zien wordt aan al die voorwaarden voldaan. Het "mag" dus. Dat wil zeggen: het mag eigenlijk NIET, maar het is "gerechtvaardigd". Laten we eens kijken naar de argumenten.

Wettelijke middelen

"De actie komt voort uit het geweten." Een lastig punt. Het is niet "moreel verantwoord" zoals dat het geval zou zijn bij protesten tegen politici als Wilders die vinden dat je betogers in de knieën moet kunnen schieten. Maar het is ook niet moreel ON-verantwoord. Er is hier hooguit sprake van een gevoel dat de overheid burgers onrecht aandoet. Dus... ja toch "moreel verantwoord".

"De actie is weloverwogen." Dat is zeker het geval. Het was bepaald geen ad-hoc operatie. Er was een perfecte planning.

Heeft men eerst "andere wettelijke middelen" gebruikt? Ja, dat heeft men. Men heeft eindeloos geprobeerd het AVG en de Provincie van hun ongelijk te overtuigen. Laatstelijk door inschakeling van een echte deskundige als professor Bart Schultz. Iemand die aanmerkelijk beter van de situatie op de hoogte lijkt te zijn dan de Provincie, die alleen een ingenieursbureau heeft ingehuurd. Zelf heeft "de Provincie" natuurlijk absoluut geen verstand van dit soort dingen. In Haarlem zitten een stel politici en een stel ambtenaren. Hoeveel expertise kan men daar verwachten over de waterhuishouding van een polder als de Horstermeer?

"De handeling geschiedt openlijk en er moet een symbolische samenhang bestaan tussen daad en de te overtreden wet." Dat is het geval. Het lijkt me nauwelijks nodig dit toe te lichten.

Krenten

"Men werkt vrijwillig mee aan arrestatie en vervolging, en men aanvaardt het risico van straf." Ik neem zonder meer aan dat dat zo is, en dat President Henk Stuyver met opgeheven hoofd het gevang zal ingaan. Velen zijn hem voorgegaan, in Zuid Afrika, in India, in Indonesië  en in Nederland. In Nederland...? Wie dan? Nou, Koosje Koster bijvoorbeeld. Zij deelde in 1966 krenten uit op het Spui in Amsterdam om op de krenterigheid van de Nederlanders te wijzen. Zij werd afgevoerd, ontkleed en lange tijd verhoord, want de overheid laat niet met zich spotten. Henk Stuyver weet dus wat hem te wachten staat.

Tenslotte: "de rechten van anderen worden zoveel mogelijk geëerbiedigd en de actie is geweldloos." Dat is natuurlijk helemaal geen punt. Niemand heeft zelfs maar gezwaaid met z'n hooivork.

Kortom, het ziet er naar uit dat de Horstermeerders hun gang kunnen gaan. Enne… mocht President Stuyver gearresteerd worden, dan kom ik hem opzoeken in het gevang. Met een zak krenten.

Vive la République. Vive l'Horstermeer!

Cor Koster
Nederhorst den Berg