In de Zijlijn

Stem eens verdeeld!

Oud-burgemeester Wim Kozijn reageerde op het aftreden van wethouder Wim Neef. Daar is de WWK verheugd over, want het is goed als bestuurders en oud-bestuurders reageren op de actualiteit. Het kan zeer verhelderend werken als de bestuurder zijn motieven, overwegingen, gedachten en argumenten openbaart in plaats van die te bewaren voor de besloten collegetafel of het eveneens besloten overleg met de coalitiepartijen. Zo is de WWK ook blij met de reactie van het college op Putter. Prima! Het kan leidt er toe dat de burger beter begrijpt wat bestuurders denken en vinden.

Op het aftreden van wethouder Wim Neef ga ik hier niet in. Ik ga er vanuit dat de lezing van het college, dat hij is afgetreden vanwege zijn gezondheid, de juiste lezing is en wens hem het beste voor de toekomst.

Wim Kozijn noemt de Wijdemeerse politiek ziekmakend omdat er op de man gespeeld wordt en de integriteit van raadsleden en wethouders in twijfel getrokken wordt. Dat is een te éénzijdig en onjuist beeld naar mijn mening. Een gemeentebestuurder, en zeker een wethouder woont in een glazen huis omdat hij daar zit als resultaat van verkiezingen. Gekozen zijn wil zeggen dat anderen hem of haar hun vertrouwen hebben gegeven. De kiezer wil natuurlijk weten of de gekozene zijn vertrouwen waard is en blijft.

Hoeveel burgemeesters, wethouders en raadsleden zijn er in Nederland vertrokken nadat soms betrekkelijk onbenullige feiten bekend werden? Dronken tegen een paaltje gereden, betrapt in een rosse buurt, de eigen tuin laten opknappen door gemeentewerken, te dure dienstreisjes en noem maar op. Het is echt niet specifiek Wijdemeers om met een vergrootglas naar de handel en wandel van bestuurders te kijken. Dat gebeurt overal. Wil je dat niet, dan moet je daar niet gaan zitten.

Er is iets fundamentelers mis. Iets waar de vice voorzitter van de Raad van State, Herman Tjeenk Willink onlangs ook op wees. Coalitiepartijen stellen zich niet dualistisch op en sluiten de oppositie volledig uit. Dat gebeurt in Den Haag, en dat gebeurt ook in Wijdemeren. De huidige monstercoalitie (veertien van de negentien zetels, van VVD tot en met GroenLinks, een groen-socialistisch-christelijk-liberale smeltkroes) lijkt vrijwel altijd maar één doel te dienen. Dat doel is het steunen van het eigen college en de eigen wethouder. Daarbij is men bewust permanent doof voor bijdragen aan het debat en kritische vragen van de kant van de oppositie. Ook als die hout snijden. Het sluiten van de coalitierijen scoort vrijwel altijd hoger dan het kritisch controleren en bevragen van het college.

De kaarten zijn vooraf binnen de coalitie geschud. De raad is er voor de bühne. Het politieke debat is gesmoord. De ideologie, waarop men gekozen is, is ondergeschikt gemaakt aan het coalitiebelang en de fractiediscipline. De toeschouwer op de publieke tribune is daar te vaak getuige van. Is er even sprake van een ideologische of politieke oprisping, dan wordt die snel en kundig gedemonteerd. De bomen van Hilbrand Korver (GL), de 50% sociale woningbouw van Kees Bosdijk (PvdA) en, zeer recent, de afwijkende mening van Ben Steenvoorden (PvdA) en Theo Reijn (CDA) over de kleedruimte van de SV. Afgeserveerd.

De Wijdemeerse politieke cultuur is daardoor voor de wethouders juist heel erg ontspannen. Zij kunnen, surfend op de golven van lof en steun van de coalitiepartijen, hun besluiten vrijwel altijd met groot gemak en zonder al te lastige vragen onder applaus laten landen op de veilige kust. Met gepruttel in de marge van de oppositie en soms kritiek van de buitenwacht zoals Cor Koster, Robby Israel, Co de Kloet, Douwe van Essen, Herman Stuiver, mijzelf en anderen.

Naar de stem van de oppositie wordt door coalitie en college bewust niet geluisterd (daar heb je ze weer, laat ze maar even hun zegje doen, dan zijn we weer van ze af). Ook als veel er op wijst dat ze wel een punt hebben. (En ja, soms overdrijven ze en gaan ze over de top, maar wat moeten ze anders?)

Bij vergelijking van de politieke cultuur van 's-Graveland en die van Wijdemeren kom ik tot een totaal andere conclusie dan Wim Kozijn. De Wijdemeerse politiek is doorgaans een te keurige oase van rust in vergelijking met die in 's-Graveland. Zeker niet ziekmakend en al helemaal niet voor de leden van het college en de coalitie.

Dat heeft twee oorzaken. In 's-Graveland was er altijd sprake van zeven-zes. De coalitie had altijd maar één zetel meerderheid en moest dus flink rekening houden met de oppositie. Als er één zeteltje overliep ging het feest niet door. Heel anders dan de Wijdemeerse monstercoalitie.

Een tweede element was de cultuur zelf. Er werd hard, vaak keihard, soms ook te hard gedebatteerd. Niets en niemand werd gespaard. Ook niet door Wim Kozijn zelf. Er was passie in het debat. Men was oprecht kwaad op elkaar, maar er werd ook vaak hard gelachen. De burger waardeerde dat, want de publieke tribune zat altijd vol. De uitkomst van een debat stond lang niet altijd vooraf vast. Iets wat van de voorspelbare Wijdemeerse politiek, waarin weinig fel debat plaatsvindt, niet gezegd kan worden.

Kozijn beschrijft één van de doelen van de herindeling. De hoop dat er een ander klimaat zou ontstaan in de politiek en de afstand tussen gemeentebestuur en samenleving iets groter, lees gezonder, zou worden. Die hoop deelde ik met hem. Helaas is dat doel zelfs veel te goed behaald in de huidige (14-5) verhouding waarin de landelijke partijen van links tot rechts samen de deur potdicht houden voor de beide lokale partijen (20% van het electoraat) en hun eigen geluid ondergeschikt maken aan het coalitiebelang. Op de publieke tribune is er niet veel te beleven. De kloof tussen politiek en burger is daarmee vergroot, omdat de ideologie, passie, herkenbaarheid en spanning in het debat verloren gingen. En dat is een flink verlies.

Wat zou er gebeurd zijn als Theo Reijn en Ben Steenvoorden voor het voorstel van de DB's hadden gestemd om geld vrij te maken voor een nieuwe kleedruimte voor de SV? Het was zeven tegen twaalf geworden. Resultaat? Niet anders dan nu.

En dan nog. Als andere raadsleden wellicht hun hart gevolgd hadden en ook meegestemd hadden en dat had tot een meerderheid in de raad geleid? Dan had het dualisme gezegevierd, waren er geen frustraties bij raadsleden opgetreden en had wethouder Wim Lorjé moeten kiezen. Uitvoeren of aftreden. Wel wat eerlijker en spannender dan zoals het nu bijna altijd gaat.

Raadsleden, laat u politieke inspiratie en geweten spreken. Doe eens gek. Stem eens verdeeld!

Rik Jungmann