Over de keuzen voor de toekomst van Wijdemeren vond woensdag een aparte 'raads' vergadering plaats. Het leek op een raad, maar was het niet.

Het college van B&W met Tjin Bremer in het midden.

In de raadszaal zaten louter raadsleden en collegeleden rond de tafel. Collegeleden die normaal bescheiden in de coulissen zitten tot hen iets gevraagd wordt, dan wel als zij iets kwijt willen zaten nu in het wild tussen de raadsleden. Er zat ook één buitenstaander aan tafel. Dat was Tjin Brenner van Rijnconsult die onderzoek deed naar de stand van zaken van Wijdemeren en de mogelijke keuzen die Wijdemeren voor de toekomst zou kunnen maken. Burgemeester Martijn Smit drong er bij de raad zeer krachtig op aan om tot een unaniem standpunt te komen over de te maken keuzen en de te volgen route, gezien het feit dat op 11 mei gedeputeerde Jack van der Hoek in gesprek gaat met de Wijdemeerse raad over de ARHI (herindelings) procedure die de provincie gestart heeft en die als einddoel maximaal drie gemeenten in Gooi en Vechtstreek heeft. Een unanieme raad kan volgens Smit, wellicht met succes, weerstand bieden aan gedwongen fusie. Temeer omdat voor een herindeling ook goedkeuring van de Tweede Kamer nodig is. Een verdeelde raad geeft een veel zwakker signaal af.

Ontluisterend

Uit het onderzoekvan Rijnconsult kwam een ronduit ontluisterend beeld naar voren. Nog ontluisterender dan Deloitte al eerder beschreef. Tjin Bremer schetste dat aan de hand van een presentatie die hij al eerder had gegeven voor de raadsleden. Hij begon met de positieve kanten van het ambtelijk apparaat. Betrokken, gemotiveerd en nog wat goede eigenschappen. Maar aansluitend noemde hij een veelvoud aan grote problemen binnen de organisatie.

Tjin Bremer (Rijnconsult)

• De organisatie is verkokerd.
• Er is te weinig contact tussen afdelingen.
• De digitalisering loopt achter, sterker nog sommigen zijn nog "digibeet".
• De gemiddelde leeftijd is hoog, er zijn veel senioren.
• Initiatieven verzanden meestal.
• De organisatie is traag.
• De grote bezuinigingen in de afgelopen jaren trokken gaten in de organisatie en pogingen om die gaten te dichten met samenwerking mislukten.
• De basisinformatie op het gebied van financiën en personeelszaken is niet op orde.

Ambtenaren willen fusie

De ambtelijke top.

Zeer opvallend was dat tijdens het onderzoek bleek dat de ambtenaren het liefst een fusie van Wijdemeren zien, om de hierboven genoemde redenen. Vanwege de bezuinigingen de afgelopen zes jaar was er geen geld om door te groeien, de professionaliteit te ontwikkelen en trainingen te volgen. Maar ook op de kantooromgeving is bezuinigd. Wijdemeren heeft dan ook moeite om goed personeel aan te trekken.

Druk van buiten

Rijnconsult noemde ook de problemen in en met de buitenwereld waarmee Wijdemeren te maken heeft.

• Er komen veel taken bij de gemeente.
• Samenwerking met andere gemeenten gaat uiterst moeizaam
• ICT loopt achter
• Accountability is een probleem
• De regio is ook zwak
• Toerisme en het plassengebied vereisen aandacht'
• De verkeersdruk op de regio en Wijdemeren neemt toe.

Burg. Smit

Jan-Willem Nienhuis (CDA)

Burg. Smit

Drie Scenario's

Drie scenario's legde Tjin Bremer aan de raadsleden voor. Wijdemeren fuseert, Wijdemeren wordt een regiegemeente of Wijdemeren wordt een uitvoeringsgemeente.
Bij een fusie gaat het ambtelijk apparaat op in de nieuwe gemeente. Om de Wijdemeerse ambtenaren goed in te laten voegen moeten achterstanden weggewerkt worden.
Wijdemeren als regiegemeente. Een regiegemeente is een gemeente waar beleid wordt geformuleerd dat elders, in andere gemeenten wordt uitgevoerd. Voor Wijdemeren betekent dat dat het ambtelijk apparaat compleet aangepast moet worden. Veel beleidsmakers en hoger opgeleiden en weinig uitvoerenden.
En tenslotte een uitvoeringsgemeente. Een gemeente die lokaal (in de kernen) uitvoert wat elders aan beleid bedacht wordt. Deze situatie lijkt het meest op de huidige situatie. In een collegevoostel wordt gekozen voor deze optie. Een uitvoeringsgemeente krijgt te maken met een ingebouwd democratisch gat omdat het beleid elders bedacht wordt en lokaal uitgevoerd. De besluiten die de raad dan nog kan nemen zijn zeer beperkt, vergelijkbaar met de huidige verhoudingen in samenwerkingsverbanden als de veiligheidsregio, de regio en BSWW.

Kosten: Acht tot Tien ton

In alle gevallen rekende Rijnconsult op de achterkant van een sigarendoosje uit dat Wijdemeren ongeveer een miljoen euro (of meer) zal moeten besteden om de professionaliteit en klantgerichtheid van het ambtenarenapparaat op het gewenste niveau te brengen, dan wel de nodige aanpassingen aan te brengen.

De raad

De raad is behoorlijk verdeeld over de te volgen route, maar ook, als gevolg daarvan, over de noodzaak om dat geld nu uit tegeven. Die verdeeldheid klonk ook voortdurend door in de reacties, al is inmiddels wel duidelijk dat er iets moet gebeuren.

De perstribune

Ronde Raadsleden

Burgemeester Martijn Smit deed een vragenronde langs alle aanwezige raadsleden. (René Voigt (DB) en Nanne Roosenschoon (D66) waren afwezig.) Erik Torsing (CDA) stelde vast dat er gevraagd was naar een plan van aanpak, maar dat dit geen plan van aanpak is. Dik van Enk (CDA) had grote moeite met de investering van pakweg een miljoen euro zonder dat hij aan de kiezer kan uitleggen wat daar dan voor gedaan wordt. Rosalie van Rijn (CDA) vroeg of de raad van een uitvoeringsgemeente nog invloed op het beleid heeft. Burgemeester Martijn Smit gaf aan dat je als raad in die positie invloed verliest.
Gert Zagt (DLP) wilde weten hoe de bestuurskracht van de regio versterkt wordt en wat Wijdemeren daar aan kan doen. Burgemeester Martijn Smit onthulde dat hij inderdaad opdracht had gekregen van de raad om met andere regiogemeenten in gesprek te gaan over samenwerking. "Maar, ra, ra, niemand is het eens!! Ik heb gedaan wat u vroeg, maar dat leidde tot niets. Er is geen concensus. Gert Zagt (DLP) wees er op dat (kennelijk) eerder genomede bdragen lager waren dan het nu genoemde sigarendoosjes miljoen. "Ik kan het niet uitleggen."

Joost Boermans (D66) en Martin Vuyk (VVD) willen dat eerst een keuze bekend wordt van de samenwerkings- of fusie gemeente voor er van alles geïnvesteerd wordt. Met name op ICT gebied. Martin Vuyk (VVD) wees erop dat je bij een fusie snel moet zijn, om te voorkomen dat je de sleutelfiguren in een organisatie kwijt raakt. Robby Israel (VVD) zat zich te verbijten. "Ik probeer mijn wanhoop in toom te houden." Ria Hennis (DB) sloot daarop aan, maar juist tegenovergesteld. "Dit is een kans. Zit niet te hakketakken. De burgemeester van Gooise Meren zei vanmiddag nog tegen mij dat de regio prima samenwerkt. Ik hoop dat het geen fusie wordt."

Na de vragenronde dreigde er een politiek debat met het gevaar dat dat de verdeeldheid zou vergroten in plaats van verkleinen. Voor burgemeester Martijn Smit was dat het moment om in te grijpen en voor te stellen de discussie te stoppen en buiten de openbaarheid de knopen te tellen. Jan Verbruggen (CDA) pakte die handschoen op om voor 11 mei, als de gedeputeerde op bezoek komt, te proberen met alle fracties de klokken gelijk te zetten.

Jaar op jaar op jaar

Voor het debat eindigde stelde Stan Poels (PvdA/GL) de vraag waarom de mening van de ambtenaren, die een fusie willen, niet telt in de besluitvorming en afwegingen. Burgemeester Martijn Smit verzuchtte daarop: "Ik begrijp dat. We hebben jaar op jaar op jaar op jaar op jaar op jaar bezuinigd. De afgelopen zes jaar hebben we alleen maar op de organisatie bezuinigd." Gert Zagt (DLP), in de vorige periode wethouder financiën voor DB: "We stonden op de rand van faillissement toen ik in 2010 begon. De lastenverzwareingen gingen met dubbele cijfers."Burgemeester Smit: "We besloten toen 1 miljoen bezuinigen op loonkosten, 1 miljoen op bezuinigen op al het andere en 1 miljoen lastenverzwaring voor de burger. Misschien is het toen te hard gegaan...".