ingezonden brief

Ode aan het ambacht, of ode aan kopieerlust?

Vandaag werd ik verrast door een opvallende dubbelpagina in de Gooi- en Eemlander, in kleuren nog wel. ‘Ode aan het Ambacht’ luidde de kop van het artikel waarin uitgebreid een nieuw boek over Amsterdam van de Bussumse uitgeverij Thoth gepresenteerd wordt.

Onder de titel: ‘Amsterdam-hetzelfde maar anders’ is een veertigtal locaties opgenomen die ooit in verf zijn verbeeld, van commentaar voorzien door Jessica Voeten (auteur o.a. bij ‘Ons Amsterdam’) en recent gefotografeerd door Hans van den Bogaard.

Onaangenaam verrast echter, omdat ik daar dezelfde schilderijen afgebeeld zag die ik enkele jaren geleden in mijn vuistdikke boek ‘Amsterdam-365 stadsgezichten’ had opgenomen. Het verzamelen van zoveel verschillende afbeeldingen van schilderijen had mij destijds wel meer dan een jaar tijd gekost, meer nog dan het schrijven van de 365 kleine teksten die de schilderijen begeleidden. Niet alleen moest ik daarvoor musea, veilinghuizen, kunsthandels en particulieren telefonisch, schriftelijk en fysiek benaderen (en velen meer dan eens), een aantal moest ook nog bij een fotograaf in diens atelier of bij particulieren thuis worden vereeuwigd. Heb heel wat afgesjouwd en afgelopen in die tijd. Maar alles voor de kunst en het mooie boek, dat na publicatie door recensenten het predicaat ‘goudstaaf’ kreeg opgeplakt.

Eind 2012 bleek uit de folder van Uitgeverij Thoth opeens dat per 1 februari 2013 dit succesvolle boek (waarvan inmiddels al meer dan 6000 exemplaren waren verkocht) in de aanbieding werd gedaan voor 9,90, slechts 1/3 van de oorspronkelijke prijs. Als auteur en copyright rechthebbende was ik van deze actie niet op de hoogte gebracht, terwijl dat volgens mijn contract wel zou moeten. Navraag in de eerste week van februari en nog een poging wagend zelf een 25-tal boeken voor die prijs te bemachtigen, leverde niet meer op dan een ‘sorry, vergeten’ excuus en slechts enkele exemplaren, want het restant van de oplage bleek intussen al verkocht aan o.a. De Bijenkorf.

Waarom dit fraaie boek eruit moest was mij niet duidelijk. Andere, oudere uitgaven van Amsterdam (in zwart-wit) van dezelfde uitgever bleven beschikbaar. Dat deze handelwijze ook nog een bedrag aan gemiste royalties tot gevolg had, laat ik maar even buiten beschouwing.

Nu dus het boek ’Amsterdam – hetzelfde maar anders’ en nu lijken de puzzelstukjes in elkaar te vallen. Met de komst van dit nieuwe boek met dezelfde schilderijen, kan natuurlijk niet nog een vroeger boek in de winkel liggen met dezelfde afbeeldingen erin.

Zo komen uitgevers door de crisis in boekenland. Men neme een keuze uit de reeds gelithografeerde beelden uit een vorig boek (dat scheelt een hoop werk en geld), laat een fotograaf dezelfde locaties fotograferen en een schrijver wat tekst erbij voegen en klaar is Kees (zo heet de uitgever ook). Maar wél ten koste van de vroegere samensteller die destijds alle moeite gedaan heeft om een boek met schilderijen van Amsterdam zo mooi (én zo voordelig mogelijk voor de uitgever) te maken. En als het op auteursrechten aankomt, dan is het verweer dat de schilderijen toch niet van de vroegere auteur zijn? Of slaat copyright ook op het werk van de samensteller en niet alleen op het beeldmateriaal? Voer voor een octrooijurist misschien.

Hoe dan ook: ik krijg bij ‘Amsterdam-Veertig keer anders’ een nare smaak in de mond. Voor mij is de nieuwe uitgave dus zeker ’Amsterdam- Veertig keer hetzelfde’!

Carole Denninger
Kortenhoef