Column WM Actueel Live

Boter bij de Vis

De gemeenten worden uitgeknepen waar wij en zij bij staan. U zult verbaasd zijn om deze stelling uit mijn mond te horen. Toch is het waar. Ik leg het u uit.

Al jaren stoot Den Haag taken af. Decentraliseren met een heel mooi woord. Daar worden allerlei prachtige gelegenheidsargumenten bij verzonnen om het afstoten van die taken aannemelijk te maken. Zo’n taak moet immers niet vanuit Den Haag aangestuurd worden, want dat is veel te veraf. Nee, die taken moeten door de gemeente uitgevoerd worden, want die weten veel beter dan de beleidsmakers in Den Haag hoe die uitvoering op lokaal niveau moet gebeuren. Dat klinkt fantastisch, en soms is het nog waar ook.

Uitvoering van allerlei wetten wordt overgeheveld van het rijk naar de gemeente. Op sociaal gebied, op milieugebied, op het gebied van asielbeleid, zorg en veiligheid en zo kan ik nog wel even door gaan.

Het geld dat het rijk voor de uitvoering van die taken nodig had komt meestal niet mee naar de gemeente. Soms komt er niets, soms een deel, maar vrijwel altijd minder en altijd te weinig. In Den Haag roepen ze dan dapper dat de gemeenten zo’n taak efficiënter kunnen uitvoeren omdat zij de lokale omstandigheden beter kennen. Ook dat is soms waar.

Vrijwel nooit wordt zo’n decentralisatie van taken aangekondigd als een bezuiniging. Vrijwel altijd is het dat wel.

En dat gaat schuren.

De gemeente krijgt een taak opgelegd, zonder dat het rijk er voldoende geld bij levert. Geen boter bij de vis. Zalm blij. (Geen boter bij de Zalm…) Hij is weer wat dichter bij zijn bezuinigingsdoelstelling. In Den Haag kraaien ze dat het goed gaat met het begrotingstekort en de bezuinigingen. Blije gezichten.

In de gemeentebesturen wordt gepuzzeld, gepast en gemeten hoe de verplichte nieuwe taak uitgevoerd kan worden met het beschikbare geld. Meestal kan dat dus niet. Meestal moet de gemeente er geld bij leggen omdat Den Haag de taak oplegt, maar het geld er niet bij levert.

En wat is het eindresultaat? De gemeente komt niet rond en kan dan nog maar één ding doen. De eigen inkomsten op peil houden door de OZB en de andere lokale lasten te verhogen.

Wie betaalt dus uiteindelijk de bezuinigingen van Den Haag?

U en ik. We geven de gemeente de schuld, terwijl Den Haag het veroorzaakt. Maar dat ziet niemand meer.

Is dit verhaal uniek voor gemeenten? Nee hoor.

Als u gisteren naar het Journaal heeft gekeken, dan heeft u gezien dat ziekenhuizen en verzekeraars bepalen of u de beste of mindere geneesmiddelen en zorg krijgt. U dacht dat uw specialist dat deed, maar nee hoor.
Nederland stond ooit op de eerste plaats in de wereld waar het ging over zorg en levensverwachting. We staan nu op plaats zestien. Eén van de specialisten zei in het journaal zelfs dat we de oostbloklanden benaderen qua kwaliteit van de gezondheidszorg. Misschien wat overdreven, maar toch. Een andere specialist zei dat voor de winst van de verzekeraar een niet behandelde patiënt beter is. Ja, echt.

In wat voor land leven wij? U denkt verzekerd te zijn voor de beste behandeling, maar de financieel directeur van het ziekenhuis bepaalt dat u niet de beste, maar een minder behandeling krijgt, waardoor uw levenskansen dalen, de winst van de verzekeraar stijgt en minister Hoogervorst een verlaging van de ziektekosten kan melden aan de kamer.

Is dit een ander verhaal dan dat van de gemeenten? Nee, het is hetzelfde verhaal. Den Haag bezuinigt en wij betalen de prijs. Linksom of rechtsom.

En dan zeg ik nog maar even niets over de NS, Schiphol, de energiebedrijven, de huurplannen van de minister, onderwijs en nog zo wat grut. Dat ook enorme bezuinigingen op moet leveren onder het mom van efficiencyverbetering.

Ja, bezuinigingen voor Den Haag. Niet voor u en mij.

Hoe kwam ik op deze column? Omdat afgelopen donderdag in de raadscommissie weer zo’n gedecentraliseerde taak besproken werd. Het ging over huiselijk geweld. Wel de taak kwam uit Den Haag, maar niet het geld.

Voor u gaat schelden op de gemeente moet u ook eens terugdenken aan dit verhaal.

Als u wilt weten hoe het mechanisme werkt, dan moet u het volgende doen.

U geeft uw zoon op bij voetballen. U geeft hem echter net niet genoeg geld voor zijn lidmaatschap en niets voor zijn tenue en zijn voetbalschoenen. Dat houdt u in uw zak. Bent u even blij? Die bezuiniging heeft u binnen.

En uw zoon? Die zoekt het maar uit. Die komt er wel. Of niet….

Net als de gemeente…..

Rik Jungmann